افزایش کیفیت زندگی کودک و خانواده با توجه به کاهش درد ناشی از سرطان
- ۱۷ فروردین ۰۱
- 614 بازدید
- 0 دیدگاه
محک به مناسبت روز جهانی طب تسکینی گزارش می‌دهد:
از قرن‌ها پیش دانش پزشکی تنها یک وظیفه برای خود قائل بود. درمان بیماری و در نتیجه آن افزایش طول عمر بیمار. در این شیوه فکری کیفیت زیست بیمار و خانواده‌اش در اولویت نبود. زنده ماندن و بیشتر زنده ماندن دو محوری بود که تمرکز پزشکی روی آن بود. در سال‌های اخیر، به طور دقیق‌تر از سی و دو سال پیش و در پی توصیه سازمان بهداشت جهانی (WHO) عنصری بسیار مهم با عنوان «اهمیت به کیفیت زندگی بیمار» به وظایف دنیای پزشکی و کادر درمان اضافه شد.
همه ما می‌دانیم هنگامی که کسی به بیماری سختی چون سرطان مبتلا می‌شود، مجبور به تحمل عوارض حاصل از درمان است؛ از درد و تهوع تا افسردگی و اضطراب همگی از عوارض اینگونه بیماری‌ها یا از عوارض درمان آنها هستند. طب تسکینی مجموعه اقداماتی است که پزشکان در آن می‌کوشند با به حداقل رساندن این عوارض، تا حد امکان زندگی را در این مسیر سخت برای بیمار و خانواده‌اش آسان کنند. محک از آذر ماه ۱۳۹۴ به این امر توجه ویژه‌ای نشان داد و به دنبال آن اولین بخش درد سرطان کودکان در خاورمیانه در این بیمارستان افتتاح شد. این بخش به عنوان بخشي از دپارتمان درد در بيمارستان محك شناخته می‌شود و به ارائه مراقبت‌هاي تسكيني و حمايتي مورد نياز كودك از بدو پذيرش تا مراحل پاياني درمان مي‌پردازد. دپارتمان تخصصي درد شامل مركز تشخيصي، تحقيقاتي و درماني است كه در كشور و منطقه منحصر به فرد بوده و با همت نيكوكاران اين سرزمين به پيشرفته‌ترين فناوري‌هاي روز دنيا در زمينه دردهاي سرطاني مجهز شده است.
درد، از عوارض شایع سرطان
دردهاي سرطاني يكي از عمده‌ترين مشکلاتی است كه بیماران با آن روبرو هستند و بر اساس آمارهای جهانی بین ۳۵ تا ۵۵ درصد از بیماران در مراحل اولیه و تا ۹۶ درصد در مراحل انتهایی بیماری دردهای متوسط تا شدیدی را تجربه می‌کنند. کودک مبتلا به سرطان با مشکلاتی همچون اضطراب، افسردگي، خستگي، تهوع، استفراغ، رنج عمومي و دردهاي خاص ناشي از يك توده بدخيم مواجه است. بيمار مبتلا به سرطان نه تنها دچار درد عمومي و يا منطقه‌اي ناشي از تهاجم تومور به بافت‌هاي مختلف است، بلكه اكثر روش‌هاي درماني و تشخیصی مانند شيمي درماني، راديوتراپي، نمونه‌گیری‌ها و دارو درماني سرطان كه اجتناب ناپذيرند نيز مي‌توانند براي بيمار درد ايجاد كنند. دکتر «علی نادری» سرپرست بخش درد بیمارستان فوق تخصصی سرطان کودکان درخصوص ضرورت راه‌اندازی این بخش در بیمارستان محک گفت: «وقتی کودک درد زیادی را تحمل می‌کند نگهداری او در خانه آثار مخرب جسمی و روحی را برای او و خانواده‌اش به دنبال دارد. برای همین در این بخش تلاش می‌شود علاوه بر کاهش رنج حاصل از درمان بیماری سرطان، کیفیت زندگی کودک و خانواده‌اش ارتقا یابد. این ارتقای کیفیت در درجه اول برای کودک کاهش درد و در درجات بعدی برای خانواده او کاهش خستگی و فرسودگی روحی را به دنبال دارد.»
فرآیندهای طب تسکینی در بیمارستان محک
بيمار مبتلا به سرطان دچار چند الگوي دردی شامل درد نوروپاتيك (ناشي از آسيب رشته‌هاي عصبي به طريق شيميايي، مكانيكي و حرارتي) دردهاي نوسي‌سپتيو* (ناشي از تحريك اعصاب و اندام به دليل مواد ترشح شده آسيب‌رسان) دردهاي احشايي (ناشی از درگيري دستگاه عصبي سمپاتيك و بافت‌هاي داخلي بدن) دردهاي سوماتيك (ناشي از آسيب موضعي يك اندام) و دردهاي استخواني (ناشی از تهاجم تومور يا شيمي درماني يا تخريب خونسازي مغز استخوان) است. كنترل دردهاي حاد و دردهاي مزمن بيمار مبتلا به سرطان به ویژه کودکان، نياز به برخورد اصولي و علمي دارد كه همكاري نزديك پزشك متخصص درد و نزديكان بيمار و خود بيمار را مي‌طلبد. نادری که فوق‌تخصص بیماری خون و سرطان (هماتولوژی انکولوژی) کودکان است درخصوص فرایندهای طب تسکینی در بیمارستان محک به منظور ارتقای کیفیت درمان قهرمانان کوچک محک گفت: «من در بیمارستان‌های بسیاری در نقاط مختلف ایران فعالیت کرده‌ام. محک تنها بیمارستانی است که بخشی مجزا به نام بخش درد برای کودکان مبتلا به سرطان دارد. این بخش مختص بیمارانی است که به علل متفاوت، از قبیل عوارض جراحی، عوارض شیمی درمانی، عفونت یا غیره درد زیادی را تحمل می‌کنند. به عبارتی کارهایی مانند استفاده از پمپ درد یا مسدود کردن مسیر درد در این بخش انجام می‌شود. حتی در شرایط حاد یک آی سی یو جداگانه برای مراقبت از این کودکان در همین بخش وجود دارد.»
بخش درد بيمارستان محك مجهز به اتاق عمل، اتاق مخصوص سونوگرافي، تکنولوژی‌های نوین لیزر درمانی کم توان و پرتوان، اقدامات كنترل دردهاي حاد و مزمن با استفاده از تحريك الكتريكي اعصاب از طريق پوست (TENS) بلوك‌هاي عصبي محيطي و مركزي، اپيدوروسكوپي (تشخيص و درمان چسبندگي‌هاي فضاي اپيدورال به دنبال جراحي ستون فقرات يا تهاجم تومور) كارگزاري پمپ‌هاي بي‌دردسازي داخل نخاعي و فضاي اپيدورال و همچنين بوتاكس درماني (تزريق بوتاكس جهت سردردهاي سركش، دردهاي عضلاني و اسپاسم) فوتودايناميك تراپي، تكنيك دارويي و تهاجمي و موزيك درماني است.
توجه به تبادل دانش روز و مهارت‌هاي كنترل درد
پرداختن به موضوع طب تسکینی و کاهش درد بیماران مبتلا به سرطان در مسیر درمان باعث شد تا محک نخستين كنگره بين‌المللي مديريت درد در سرطان و چهارمين كنگره ملي طب درد را در سال ۱۳۹۴ برگزار کند. هدف از برگزاری اين كنگره که با همكارى انجمن خون و سرطان اطفال و انجمن‌هاي علمي و مراكز دانشگاهي برگزار شد، تبادل دانش روز و مهارت‌هاي كنترل درد با مراكز و متخصصان علمي معتبر، ایجاد فضایی برای همكاري هر چه بيشتر مراكز علمي و محققان و پزشكان ايران زمين با مراكز و متخصصان در سراسر جهان بود. در اين كنگره مباحث فوق‌تخصصي طب تسكيني و طب درد در سرطان با تمركز بر سرطان كودكان مطرح و گروه‌های تخصصی و فوق‌تخصصی پزشکی آخرين دستاوردهاي علمي خود را در اين زمينه عنوان كردند.
لازم به ذکر است پیش از این کنگره، سه دوره همایش فوق‌تخصصی طب درد در کودکان در سال‌های ۱۳۹۱، ۱۳۹۲ و ۱۳۹۳ توسط بخش درد بیمارستان فوق تخصصی محک جهت ارتقای سطح علمی و تبادل روش‌های نوین کنترل درد در کودکان برگزار شد. در نخستین دوره این همایش زنده‌یاد پرفسور پروانه وثوق، رئیس هیأت امنای محک و بنيانگذار آنكلوژى اطفال در ايران نیز حضور داشتند و در سخنانی اهمیت رشته درد را به عنوان یک ضرورت در خدمات بهداشتی و درمانی به ویژه در درمان کودکان مبتلا به سرطان بیان نمود.
درمان کودکان در هر شرایطی ادامه دارد
تیم درمانگر شامل پزشک فوق‌تخصص سرطان کودکان و متخصص رادیوتراپی با همراهی متخصص کنترل درد، روان‌شناس و مددکار اجتماعی با سایر روش‌های مدیریت درد نسبت به کاهش درد و برگشت کودک به روند درمان تلاش می‌کند. مجموعه فعالیت‌های بخش‌های مختلف مؤسسه و بیمارستان محک از قبیل بخش روان‌شناسی، مددکاری اجتماعی، کلینیک درد و … هدفشان یک چیز است؛ اینکه در محک، کودکان، کودک بودن را حتی در دوره درمان سرطان فراموش نکنند و والدین اطمینان داشته باشند در هر شرایطی کودکان دلبندشان درمان خواهند شد. به امید روزی که دیگر هیچ کودکی درد و رنج حاصل از ابتلا و درمان بیماری سرطان را تجربه نکند.