خدمات ارائه شده به خانواده کودکان مبتلا به سرطان

• مشاوره فردی

مشاوره فردی یک گفتگوی تخصصی دو نفره است. بیمار مبتلا به سرطان و خانواده او به سبب تغییراتی که حضور بیماری در سبک زندگی‌شان ایجاد می‌کند، با مسائلی مواجه می‌شوند که خود قادر به حل آنها نیستند و یا سوالاتی در ذهنشان شکل می‌گیرد که نیازمند حمایت برای یافتن پاسخ آنها هستند. روان‌شناسان محک با توجه به تجربیات عملی و صلاحیت های حرفه‌ای خود به آنها کمک می‌کنند تا به حل مشکلاتشان پرداخته و با مسائل سازگاری بیشتری پیدا کنند. این مساله به سلامت روانی کودکان مبتلا به سرطان نیز یاری رسانده و در سلامت جسمی آنها نیز مؤثر خواهد بود. مشاوره‌های فردی در محک در زمینه های اضطراب، افسردگی، استرس پس از سانحه، فرزند پروری، تعارضات زناشویی، مداخلات در حوزه بیمار، آموزش روان‌شناختی و … به خانواده ارائه می‌شود.

• گروه درمانی

در هنگام مواجهه با بیماری سرطان، تنش‌ها و استرس‌های موقعیتی ایجاد شده، سبب اختلال در عملکرد فردی و خانوادگی افراد می‌گردد. بنابراین گروه درمانی می‌تواند به افراد کمک کند تا سلامت روانی خود را بهبود بخشند. گروه درمانی فضایی شبیه یک خانواده دارد. هر عضو از گروه، به مثابه عضوی از یک خانواده است که اعضای آن تجارب مشترک و مسائل یکسانی دارند.

واحد روان‌شناسی محک، با بهره‌گیری از تخصص روان‌شناسان خود سعی می‌کند، در روندی دائمی و پیوسته، گروه درمانی‌هایی با موضوعات مرتبط با بیماری فرزند را با حضور والدین برگزار کند. هر گروه، شامل حداقل یک روان‌درمانگر و مددکار و دو یا چند نفر از والدین بیماران است. در جلسات گروه درمانی حول موضوعی که بین تمامی اعضا مشترک است، گفتگو می‌شود. پویایی گروه اغلب باعث می‌شود تا شرکت‌کنندگان احساس حمایت از جانب جمع را دریافت کنند.

با توجه به شرایط پاندمی کرونا و با تأکید بر رعایت اصول فاصله‌گذاری اجتماعی، در حال حاضر امکان برگزاری گروه درمانی حضوری وجود ندارد و بخش روان‌شناسی در صورت نیاز با استفاده از فضای مجازی، به گروه درمانی مجازی والدین می‌پردازد. قطعاً پس از حل بحران کرونا، اجرای گروه درمانی‌ها با هدف افزایش حمایت روانی و کمک به تخلیه هیجانی، یکی از کارکردهای مهم بخش روان‌شناسی خواهد بود.

• مشاوره تلفنی

امروزه مشاوره تلفنی، میان مردم و متخصصان جایگاه ویژه‌ای دارد. افرادی که قادر به حضور فیزیکی جهت دریافت مشاوره نیستند، می‌توانند از طریق مشاوره تلفنی به رفع مشکل خود بپردازند. در حال حاضر با توجه به شرایط پاندمی کرونا، بهره‌گیری از مشاوره راه دور، به یک روش مهم در میان روان‌شناسان سراسر جهان بدل شده است؛ مؤسسه خیریه محک و بخش روان‌شناسی نیز از این روش استفاده می‌کنند.

تا قبل از شیوع بحران کرونا، مشاوره تلفنی، صرفاً برای خانواده‌هایی در نظر گرفته می‌شد که امکان حضور در محک را به سبب بُعد مسافت یا دلایل جسمانی و… نداشتند، اما در شرایط همه‌گیری ویروس کرونا، بخش روان‌شناسی روش مشاوره تلفنی از راه دور خود را گسترش داده است تا بتواند، ضمن رعایت پروتکل‌های ستاد مبارزه با کرونا، رسالت خود را نیز به انجام رساند و سطح خدمات‌رسانی خود را به کلیه بیماران تحت حمایت محک در سراسر ایران، گسترش دهد.

• ارجاع به روان‌پزشک

گاه اعضای خانواده بیمار همزمان با دریافت مشاوره نیاز به دریافت دارو نیز دارند. در این مواقع با تشخیص اولیه روان‌شناس، خانواده یا بیمار جهت تسکین به روان‌پزشک معرفی می‌شوند.

• سوگ درمانی

سوگ از دست دادن هر شکل از پیوند عاطفی است. سوگ پدیده‌ای پیچیده با عوارض روحی متعدد است که در صورت حل نشدن و عدم گذر از آن، سبب بهم ریختگی خط پایه زندگی و ایجاد اختلال در عملکرد اجتماعی خانواده خواهد شد. از آنجایی که روان‌شناسان محک، با موضوع بیماری مزمن سرطان درحوزه سلامت روان مواجه هستند، ضرورت پرداختن به سوگ در مورد خانواده‌های تحت حمایت محک حائز اهمیت است و از سال ۱۳۹۸ کلینیکی تحت عنوان «کلینیک سوگ» با هدف درمان تخصصی سوگ فرزند، توسط محک تشکیل شد. این کلینیک اولین کلینیک تخصصی درمان سوگ فرزند مبتلا به سرطان در ایران است.

کلینیک سوگ با کمک واحد روان‌شناسی به منظور برگشت به اجتماع و ایجاد پویایی و توان مجدد در خانواده‌هایی که فرزند خود را از دست داده‌اند تشکیل شد. در کلینیک سوگ به صورت تخصصی به خانواده‌هایی که دچار فقدان فرزند خود شده‌اند کمک می‌شود تا بتوانند با کمترین آسیب روانی به زندگی خود ادامه دهند. شروع این کار در یکی از دفاتر محک کلید خورده است تا خانواده‌ها با حضور در محیط بیمارستان محک روزهای تلخ از دست دادن فرزندشان را به یاد نیاورند. آنها به محیطی دنج و آرام نیاز دارند تا مسائل و مشکلاتشان را مطرح کنند و از سوی روان‌شناس و مددکار اجتماعی راهنمایی و مشاوره شوند.

با توجه به لزوم حضور خانواده در جلسات مشاوره، دستورالعمل ارائه خدمات این کلینیک برای خانواده‌های ساکن تهران پیش‌بینی شده بود اما با شیوع ویروس کرونا بر حسب شرایط و دریافت تجربیات در زمینه مشاوره تلفنی در زمان دورکاری این خدمات به صورت غیرحضوری نیز ارائه می‌شوند. همین امر باعث شده است تا گسترش خدمات کلینیک سوگ به استان‌های دیگر مورد توجه قرار گیرد و این اقدام عملیاتی و ارزیابی‌ها در شهرستان هم شروع شده است.