گسترش خدمات روانشناختی محک در ۳۰ شهر
- ۱ مهر ۰۰
- 771 بازدید
- 0 دیدگاه
واحد روانشناسی محک گزارش می‌دهد:
سال‌هاست خانواده‌هایی که کودک‌شان به بيماری سرطان مبتلا هستند و براي گذراندن مراحل درمان وارد بيمارستان‌هاي دولتي و دانشگاهی داراي بخش خون و آنکولوژي اطفال می‌شوند، نام محک را مي‌شنوند. از آنجايي که ابتلای کودکان به سرطان فشار روانی زيادي را به خانواده‌هاي آنها وارد مي‌کند، محک به پشتوانه جامعه مدنی ايران ۳۰ سال است تمام تلاش خود را به کار گرفته تا با ارائه خدمات حمايتی و درمانی، متناسب با شرايط و نياز هر خانواده، روزهای سخت درمان با نگرانی کمتری سپري شود و آرزوي کودکان از بودن يا نبودن به چگونه زيستن در آينده تغيير کند. يکی از حوزه‌هاي خدمات تخصصي محک ارائه مشاوره‌های روانشناختی به کودکان مبتلا به سرطان و خانواده‌هايی است که به خاطر بيماری فرزندشان يا حتي مشکلات مزمن روانشناختی و خانوادگی، نمی‌توانند با روحيه و انگيزه کافی اين مسير سخت را طی کنند و به مبارزه ادامه دهند.
ارائه خدمات روانشناسی به کودکان در سراسر ايران
آيدا فرشام، روانشناس محک در حوزه بيمارستان‌هاي تهران، با جزئيات بيشتري نحوه ارائه اين خدمات به ويژه در شرايط شيوع کرونا را در بيمارستان‌هاي تهران برايمان توضيح مي‌دهد. او درباره شيوه فعاليت روانشناسان محک مي‌گويد: «بعضي از افراد فکر مي‌کنند خدمات روانشناسي محک تنها به کودکان و خانوادههايشان که در بيمارستان فوق تخصصي سرطان کودکان محک درمان مي‌شوند تعلق مي‌گيرد. اما اينطور نيست، پيش از دوران کرونا روانشناسان محک، هفته‌اي يک روز با حضور در بيمارستان‌هاي دولتي و دانشگاهي داراري بخش خون و آنکولوژي اطفال در تهران که شامل بيمارستان‌هاي مفيد، رسول اکرم، بهرامي، امام خميني، بقيه الله، لقمان، فارابي بود، مراجعه داشتند و يا با ايجاد تمهيدات لازم براي مراجعه آنها به واحد روانشناسي در دفتر اصلي اين مؤسسه در دارآباد، خدمات روانشناسي و مشاوره را در اختيار آنها قرار مي‌دادند. اما با شيوع ويروس کرونا به منظور رعايت پروتکل‌هاي بهداشتي، فاصله‌گذاري اجتماعي و ايجاد محدوديت‌ها واحد خدمات حمايتي به روش جديدي براي ارائه خدمات به فرزندان محک انديشيد و ارائه خدمات روانشناختي در بخش روانشناسي در شهر تهران را نيز گسترش داد و به بيمارستان‌هاي شهدا، علي اصغر، امام حسين، مرکز طبي، شريعتي وارد شد و به مشاوره روانشناسي به صورت غيرحضوري که از جمله روش‌هاي طراحي شده متناسب با شرايط شيوع کرونا است، پرداخت.»
از آنجا که يکپارچه‌سازي و توزيع عادلانه خدمات يکي ديگر از اهداف بلندمدت محک در زمينه خدمات حمايتي بوده است، اين تجربه کمک بزرگي براي سرعت بخشيدن به اين هدف بود. اکنون خدمات روانشناسي محک به گونه‌اي طراحي شده است که تمامي کودکان مبتلا به سرطان در سراسر ايران مي‌توانند از آن بهره‌مند شوند و در حال حاضر واحد روانشناسي اين خدمات را در ۱۲ بيمارستان تهران و ۳۰ بيمارستان در ۳۰ شهر ديگر کشور، فعال کرده است. در حال حاضر کودکان مبتلا به سرطان و خانواده‌هاي آنها در بيمارستان‌هاي دولتي و دانشگاهي داراي بخش خون و آنکولوژي اطفال در ۳۰ شهر شيراز، اصفهان، همدان، شهرکرد، کرج، سمنان، کرمان، اراک، قزوين، بابل، بابلسر، ساري، رشت، گرگان، اهواز، کرمانشاه، سنندج، بندرعباس، زاهدان، ياسوج، بوشهر، قم، يزد، اروميه، تبريز، اردبيل، کاشان، زنجان، خرم‌آباد و مشهد از خدمات مشاوره از راه دور محک استفاده مي‌کنند.
آیدا فرشام: در حال حاضر کودکان مبتلا به سرطان و خانواده‌هاى آنها در بیمارستان‌هاى دولتى و دانشگاهى داراى بخش خون و آنکولوژى اطفال در ۳۰ شهر شیراز، اصفهان، همدان، شهرکرد، کرج، سمنان، کرمان، اراك، قزوین، بابل، بابلسر، سارى، رشت، گرگان، اهواز، کرمانشاه، سنندج، بندرعباس، زاهدان، یاسوج، بوشهر، قم، یزد، ارومیه، تبریز، اردبیل، کاشان، زنجان، خر مآباد و مشهد از خدمات مشاوره از راه دور محک استفاده می‌کنند.
رضا مشايخي، از روانشناسان محک در حوزه بيمارستان‌هاي شهرستان در اين باره مي‌گويد: «با شروع پاندمي کرونا در سال ۱۳۹۸، واحد روانشناسي محک به سرعت فعاليت‌هاي خود را با اين شرايطِ پيش‌بيني نشده، تطبيق داد. اين واحد با بررسي و مطالعه توانست از روش‌هاي tele psychology يا روانشناسي از راه دور استفاده کند. اين فرآيند ابتدا توسط واحد مددکاران اجتماعي آغاز و پس از ارزيابي‌هاي اقتصادي، اجتماعي و رواني براساس نياز بيمار به واحد روانشناسي ارجاع مي‌شود. پس از ارجاع، روانشناسان تلاش خواهند کرد با افراد تماس تصويري برقرار کرده، حالات چهره و زبان بدن‌شان را ارزيابي کنند و تکنيک‌هاي شناختي- رفتاري را پيش بگيرند. اما در بسياري از موارد تماس تصويري به هر دليلي ممکن نيست. براي همين ارزيابي از طريق لحن و حالت صدا به ما کمک مي‌کند تا روش درماني مناسب را انتخاب و براساس نياز بيمار پاسخگو باشيم. پس از آن مرجله پيگيري‌ها براي ارائه خدمات مورد نياز و يا خدمات روان‌درماني آغاز مي‌شود و تا زماني که فرد به شرايط مطلوبي دست پيدا کند ادامه مي‌يابد.»
فرشام که مسئوليت ارائه خدمات روانشناسي به کودکان بستري در بيمارستان‌هاي تهران را بر عهده دارد سخنان همکار خود را اينگونه تکميل مي‌کند: «براي مثال کودکان مبتلا به سرطاني که در بيمارستان‌هاي دولتي و دانشگاهي تهران شامل مفيد، بقيه‌الله، فارابي، امام حسين، شهدا، لقمان، مرکز طبي، رسول اکرم، امام خميني، علي اصغر، شريعتي، بهرامي بستري هستند به همراه خانوادههايشان از بدو ورود توسط مددکاري اجتماعي که آموزش‌هاي تخصصي را در اين زمينه دريافت کرده‌اند، مورد ارزيابي رواني قرار مي‌گيرند تا به واحد تخصصي ارجاع شوند. تعداد کودکاني که تحت نظارت روانشناسان قرار دارند متناسب با ظرفيت بخش خون و آنکولوژي کودک در بيمارستان‌هاي مذکور بوده و متغير است. متناسب با نيازهاي روانشناختي فرزندانمان و خانوادههايشان، به صورت روزانه، با آنها تماس و به ارائه مشاوره مي‌پردازيم. پس از تشخيص اوليه، پيگيري‌هاي روان‌درماني به صورت تلفني و آنلاين ادامه خواهد داشت. حال اگر مداخلات روانشناسي مبتني بر کودک باشد، به دليل سخت بودن ارائه مشاوره به صورت تلفني، تمهيداتي براي مراجعه کودک و خانواده به محک يا مراجعه روانشناس به محل درمان، به صورت هفتگي در نظر گرفته شده است.»
بيشترين دغدغه‌های روانشناختي کودکان و خانواده‌ها
مشايخي بيشترين دغدغه روانشناختي کودکان و خانواده آنها را مشکلاتي مي‌داند که به دنبال بروز بيماري سرطان در فرزند خانواده ايجاد شده است و ادامه مي‌دهد: «اما تعدادي از خانواده‌ها نيز مانند همه افراد جامعه، داراي مشکلات روانشناختي هستند که ربطي به بيماري سرطان فرزندشان ندارد. بيشترين افراد تحت نظارت واحد روانشناسي محک دچار استرس‌هاي موقعيتي هستند، افراد مبتلا به بيماري‌هاي حاد رواني مانند افسردگي و افراد داراي مشکلات مزمن خانوادگي در رده بعدي قرار دارند که مداخلات روانشناسي لازم براي ايشان صورت مي‌گيرد.»
همه ما مي‌دانيم بزرگ‌ترين دغدغه براي درمان بيماري سرطان، مشکلات اقتصادي است. مطالعات نشان مي‌دهد تأمين هزينه درمان و ارائه خدمات حمايتي به کودکان مبتلا به سرطان و خانوادههايشان در کاهش اضطراب و افزايش اميد به زندگي نقش مهمي دارد.
برهمين اساس مددکاران اجتماعي محک پس از تشخيص بيماري سرطان در کودکان و مراجعه ايشان به يکي از بيمارستان‌هاي دولتي و دانشگاهي داراي بخش خون و آنکولوژي در سراسر کشور جهت درمان، براي آنها پرونده حمايتي محک تشکيل مي‌دهند. درصد حمايت از کودکان مبتلا به سرطان به طور ميانگين ۹۵ است که با توجه به تغيير شرايط اقتصادي در جامعه و يا خانواده و يا تغيير شرايط درمان افزايش مي‌يابد. همچنين در مشاوره‌هاي محک گاهي مشکلاتي که ريشه در آسيب‌ها و معضلات اجتماعي نيز دارد هم مطرح مي‌شود که مددکاران اجتماعي محک تلاش مي‌کنند با ارجاع اين موضوع به خيريه‌هاي همکار که در آن زمينه فعال هستند، بستري براي حل مسائل فراهم کنند. به طور مثال وقتي پدر اعتياد داشته باشد به خيريه‌ها و يا سازمان‌هاي مردم‌نهاد فعال در حوزه ترک اعتياد و بازتواني ارجاع مي‌شود.
سه مشاوره تخصصی به صورت روزانه
از ابتدا تا انتهاي سال ۹۹ تعداد ۶۴۸۱ مشاوره تخصصي و تعداد ۱۱۷۹۲ پيگيري وضعيت در زمان درمان بيمار، توسط روانشناسان محک براي کودکان محک و خانوادههايشان در تهران و شهرستان انجام شده که از اين تعداد ۲۵۳۸ مشاوره تخصصي و ۴۱۶۶ پيگيري وضعيت مربوط به کودکان بستري در بيمارستان‌هاي شهرستان‌ها بوده است. فرشام در اين باره توضيح مي‌دهد: «به صورت ميانگين روزانه سه مشاوره تخصصي براي بيماراني که در ارزيابي‌هاي روانشناختي نياز به مشاوره تخصصي دارند و چهار مورد پيگيري از وضعيت درمان، در دستور کار ۱۰ روانشناس قرار دارد. اگر بيماران نيازمندِ مراجعه به روان‌پزشک باشند، به پزشکاني که با محک همکاري مي‌کنند، ارجاع داده مي‌شوند. اين پزشکان در شرايط کنوني به صورت تلفني يا با استفاده از تماس تصويري و در موارد حاد به صورت حضوري نيز به درمان فرزندانمان و خانوادههايشان مي‌پردازند.»
فرشام در خصوص شيوه ارزيابي و تأثير مشاوره‌هاي روانشناختي از راه دور و نزديک، مي‌افزايد: «مشاوران ما پس از هر بار ارائه خدمات، نظر مراجعه کننده را به صورت صوتي در پيام‌رسان واتس‌آپ دريافت مي‌کنند. همچنين واحد تضمين کيفيت محک آماده ثبت بازخوردها از سوي خانواده‌هايي است که از اين خدمات بهره‌مند مي‌شوند.»
مشاوره روانشناسی تا چه زمانی ادامه دارد
ارائه خدمات حمايتي به فرزندان محک و خانوادههايشان هيچ پاياني ندارد. مشايخي مي‌گويد: «کودکان‌مان پس از بهبودي نيز براي کنترل آسيب‌هاي رواني حاصل از ابتلا به بيماري سرطان مي‌توانند در صورت تمايل خدمات روانشناسي را از محک دريافت کنند. همچنين در صورتي که علارغم همه تلاش‌ها کودکي فوت کند، خدمات سوگ درماني به خانواده‌ها ارائه مي‌شود. محک براي اولين بار در ايران کلينيک سوگ کودک مبتلا به سرطان را با همراهي نازنين خسروي، مسئول روانشناسي سوگ محک تجهيز کرد تا خانواده هايي که پس از ۴ ماه از فوت فرزندشان گذشته و کارکردهاي خانواده در اثر فوت فرزند دچار اختلال گرديده است را در فرآيند پروتکل‌هاي درمان سوگ قرار داده و بتواند خانواده را به خط پايه زندگي قبل از فوت فرزند بازگرداند و همچنين پس از گذران دوران سوگ خانواده کودکان مبتلا به سرطان مي‌توانند در هر زمان که نياز به خدمات روانشناسي داشتند اين موضوع را با محک مطرح و مشاوره‌هاي مورد نياز را دريافت کنند.»
ارائه بيش از ۱۶ هزار مشاوره غيرحضوری به کودکان در کرونا
مريم محمدعلي، سرپرست واحد روانشناسي محک که اين روزها با حضور ۱۵ روانشناس به ارائه مشاوره غيرحضوري به کودکان محک مي‌پردازد، با اشاره به ضرورت ارائه اين خدمات به کودکان مبتلا به سرطان و خانوادههايشان، مي‌گويد: «در بيماران مبتلا به سرطان ارزيابي و بررسي شرايط جسمي، رواني و اجتماعي بيمار و خانواده‌ها از اهميت خاصي برخوردار است. واحد خدمات حمايتي محک همواره به ابعاد روانشناختي، با هدف حفظ و ارتقا بهداشت رواني – اجتماعي کودک و خانواده توجه مي‌کند. پيش از شيوع ويروس كرونا، عمده فعاليت همكاران واحد روانشناسي به صورت حضوري و متمركز بر بيمارستان محك بود، اما پس از وقوع اين بحران جهاني، خدمات روانشناسي با زيرساخت‌هاي ايجاد شده و بر اساس استراتژي‌هاي اين مؤسسه، و با شناسايي فرصتي که استقرار شرايط فاصله‌گذاري اجتماعي ايجاد کرده و آن انجام فعاليت‌ها به دور از محدويت‌هاي مکاني و فاصله‌هاست، اين خدمات در كليه بيمارستان‌هاي دولتي و دانشگاهي داراي بخش خون و آنکولوژي کودک تهران و ساير استان‌هاي کشور، در اختيار فرزندانمان و خانوادههايشان قرار مي‌گيرد.»
سرپرست واحد روانشناسي محک در خصوص چالش‌هاي شناسايي شده در ارائه اين نوع مشاوره‌ها ادامه داد: «بر اساس تجربه کسب شده در اين چند ماه، از ابتداي شيوع کرونا تا امروز مي‌توان به چالش‌هايي همچون تفاوت‌هاي فرهنگي در برخورد با بيماري سرطان، انگ اجتماعي، عدم امكان ارزيابي دقيق كودك و خانواده به صورت تلفني، غير قابل دسترس بودن خانواده‌هاي ساکن شهرستان‌ها در مواقع بحراني و وجود متغيير‌هاي مداخله‌گر ناشي از تغييرات جسماني در روند درمان کودکان، مانند عود مجدد بيماري يا نتيجه منفي آزمايش‌ها اشاره كرد. به همين دليل تا جايي که ممکن است تلاش کرديم با بهره‌مندي از تكنيك‌هاي تخصصي در حوزه درمان از راه دور و بررسي دقيق پروتكل‌هاي روانشناسي شناخته شده در سراسر جهان، گامي مؤثر در رفع آنها برداريم.»
مریم محمدعلى: حمایت روانی از خانواده و کودك، کمک به افزایش تاب‌آوری و تحمل پریشانی در خانواد ه‌ها، مداخلات موثر و کاربردي در حوزه کودك، تغییر و متناس بسازي سبک زندگی با بیماري سرطان در خانواده، کمک به پذیرش بیمارى توسط خانواده، آماده‌سازي و کمک به خانواده در خصوص پذیرش سوگ و مداخلات تخصصی فردي و گروهی در این زمینه از جمله موضوعاتى است که در جلسات مشاوره از راه دور محک به آن پرداخته می‌شود.
محمدعلي در پايان افزود: «حمايت رواني از خانواده و کودک، كمك به افزايش تاب‌آوري و تحمل پريشاني در خانواده‌ها، مداخلات موثر و كاربردي در حوزه كودك، تغيير و متناسب‌سازي سبك زندگي با بيماري سرطان در خانواده، كمك به پذيرش بيماري توسط خانواده، آماده‌سازي و كمك به خانواده در خصوص پذيرش سوگ و مداخلات تخصصي فردي و گروهي در اين زمينه از جمله موضوعاتي است که در جلسات مشاوره از راه دور به آن پرداخته مي‌شود.»
در روزهايي که همه ما نگران سلامتي‌مان هستيم و با کرونا مبارزه مي‌کنيم، براي خانواده‌هاي بيماران و به تبع آن کادر درماني و حمايتي پيچيدگي و سختي‌ها چند برابر شده است. در اين شرايط محک با همراهي نيکوکاران اين سرزمين تمام تلاش خود را مي‌کند تا همسو با تغييرات پيش آمده در جهان، خدمات خود را بروزرساني کرده و در مسير سلامتي و بهبود کيفيت کودکان مبتلا به سرطان و خانواده‌هاي آنها گام بردارد، چرا که همه به خوبي مي‌دانيم که درمان سرطان و حمايت از بيماران مبتلا به سرطان در هيچ شرايطي نمي‌تواند متوقف شود.
سوتیتر: آیدا فرشام: در حال حاضر کودکان مبتلا به سرطان و خانواده‌های آنها در بیمارستان‌های دولتی و دانشگاهی دارای بخش خون و آنکولوژی اطفال در ۳۰ شهر شیراز، اصفهان، همدان، شهرکرد، کرج، سمنان، کرمان، اراک، قزوین، بابل، بابلسر، ساری، رشت، گرگان، اهواز، کرمانشاه، سنندج، بندرعباس، زاهدان، یاسوج، بوشهر، قم، یزد، ارومیه، تبریز، اردبیل، کاشان، زنجان، خرم‌آباد و مشهد از خدمات مشاوره از راه دور محک استفاده می‌کنند.