ضرورت توجه به استاندارد در مؤسسات مردم‌نهاد

کوفی عنان، دبيركل پیشین سازمان ملل، جهان در هزاره سوم را حاصل بَرهَم کُنِش سه عنصر اساسی یعنی دولت، بنگاه‌های اقتصادی و سازمان‌های مردم‌نهاد مي‌داند که به ترتیب بازیگران اصلی توانمندسازي زيرساخت‌هاي اجتماع، اقتصاد و جامعه مدنی را تشکیل می‌دهند. اتفاقات جهان حاصل تعاملات این سه بازیگر اصلی است؛ تعامل میان دولت با بنگاه اقتصادی به رشد پایدار اقتصادی، تعامل دولت با جامعه مدنی به توسعه پایدار اجتماعی و تعامل جامعه مدنی با بنگاه‌های اقتصادی به پروژه‌های مسئولیت اجتماعی منجر می‌شود. بر همین اساس است که توجه به فعالیت‌های استاندارد این سه بخش، اهمیت بسیار دارد. دولت و بنگاه‌های اقتصادی، همواره موظف به رعایت استانداردهایی به منظور پیشبرد اهداف خود هستند. در این میان، استاندارد به عنوان عاملی مهم در مسیر تعالی و حیات سازمان‌های مردم‌نهاد، بنا به ماهیت فعالیت‌ این مراکز، مغفول مانده است؛ عاملی که توجه به آن بسیار ضروری است.
بر این اساس محک ضمن توجه به مسیر استانداردسازی، همواره خود را به صورت داوطلبانه تحت ممیزی قرار می‌دهد تا کارایی و اثربخشی فعالیت‌های خود را در معرض سنجش مداوم قرار دهد. در این خبرنامه تلاش شده است تا این مهم، بیشتر بررسی شود.

پیشگامی سازمان‌های مردم‌نهاد در حوزه استاندارد

یادداشت مدیرعامل محک

برترین نوع استاندارد برای سازمان‌هایی با منابع مالی شفاف

تأییدی بر دانش و شایستگی در عملکرد مدیریت پروژه

انجمن بين‌المللي مديريت پروژه (IPMA) متشکل از ۷۰ انجمن عضو است که درآن منطقه جغرافيايي فعاليت مي‌کنند، به توسعه مديريت پروژ‌ه، تعامل با متخصصان و ايجاد روابط با شرکت‌ها، سازمان‌هاي دولتي و دانشگاه‌ها و مراکز آموزشي و همچنين شرکت‌هاي مشاوره‌اي مي‌پردازد. اين انجمن هر ساله به ارزيابي سازمان‌ها در سراسر جهان پرداخته و جايزه تعالي پروژه (PE Award) را به پروژه‌هاي توسعه‌اي و يا ساير پروژه‌هاي سرمايه‌گذاري، عمراني، اجتماعي و سازمان‌هاي مردم‌نهاد اهدا مي‌کند.

انجمن بين‌المللي مديريت پروژه  به سنجش ميزان پايداري پروژه‌هاي ارائه شده بر اساس۱۰ شاخص Global Compact سازمان ملل مي‌پردازد. اين انجمن معتقد است که از طريق بکارگيري ۱۰ اصل گلوبال کامپکت سازمان ملل در استراتژي‌ها، سياست‌ها و شيوه‌هاي عملي يک سازمان و همچنين ايجاد يک‌ فرهنگ واحد و‌ يکپارچه، سازمان‌ها علا‌وه بر انجام مسئوليت‌هاي خود در قبال مردم جامعه و‌ کره زميني که در آن ساکن هستند، مي‌توانند موفقيت طولاني مدت خود را رقم بزنند.

محک در سال ۲۰۱۴ با ارائه برنامه توسعه خود در دوره دوساله ۹۲-۹۱ براي دريافت جايزه تعالي مديريت پروژه در بين مؤسسات غيردولتي بشردوستانه از سوي انجمن بين‌المللي مديريت پروژه در بخش «طرح‌هاي اجتماعي براي پروژه‌هاي بين‌المللي بشردوستانه» شرکت کرد. در اين سال براي اولين بار در جهان سازماني مردم‌نهاد به بخش فينال اين ارزيابي راه يافت و نشان طلا را از آن خود کرد.

همچنين محک در سال ۲۰۱۸ طرح يک ساله «مرکز پذيره‌نويسي اهداکنندگان سلول‌هاي بنيادي خون‌ساز» را در بخش «توسعه پايدار» به انجمن بين‌المللي مديريت پروژه ارائه کرد که پس از سال‌ها انجام تحقيقات بر روي درمان سرطان به روش پيوند، در سال ۱۳۹۵ و در حاشيه همايش بين‌المللي مسئوليت اجتماعي راه‌اندازي شد.

در همين راستا محک جهت تأمين هزينه آزمايش پنج هزار نمونه اهداکنندگان داوطلب سلول‌هاي بنيادي خون‌ساز که چالش بزرگي براي يک سازمان خيريه به شمار مي‌رود، با بخش خصوصي تفاهم‌نامه‌اي را امضا کرد و بخش خصوصي در راستاي مسئوليت اجتماعي خود متعهد به تأمين هزينه‌هاي اين پروژه شد. در پايان اين پروژه يک ساله و در فاز اول، جمع‌آوري و ثبت اطلاعات ۵۰۰۰ نمونه از اهداکنندگان داوطلب در مرکز پذيره‌نويسي سلول‌هاي بنيادي خون‌ساز محقق شد.

براساس پروژه مرکز پذيره‌نويسي سلول‌هاي بنيادي خون‌ساز، محک تلاش کرد تا در راستاي سومين هدف توسعه پايدار با موضوع «زندگي سالم و تأمين سلامتي براي همگان در هر سنين» و همچنين کاهش نرخ مرگ و مير در مبتلايان جوان بيماري‌هاي غيرواگيردار (NCDs) از طريق چشم‌انداز درمان چندتخصصي تا سال ۲۰۳۰ فعاليت کند. اين اقدام موفق به کسب نشان طلا از انجمن بين‌المللي مديريت پروژه شد.

بهبود مستمر در نظام مدیریت پروژه

استاندارد دلتا توسط انجمن بین‌المللی مدیریت پروژه (IPMA) برای ارزیابی و توسعه شایستگی نظام مدیریت پروژه  سازمان‌ها طراحی شده است. این ارزیابی با شناسایی دقیق و صادقانه مهم‌ترین زمینه‌‎های توسعه فعالیت‌های پروژه‌محور و اقدامات لازم برای بهبود آنها، ارزش افزوده قابل توجهی را برای سازمان‌ها ایجاد می‌کند. این استاندارد ابزاری قدرتمند برای سازمان‌های در حال توسعه و توسعه‌یافته‌‌ای است که به شایستگی نظام مدیریت پروژه خود را در مسیر بهبود مستمر قرار می‌دهند. بر اساس ارزیابی IPMA Delta، اقدامات توسعه‌ای سازمان‌های به صورت هوشمندانه و هدفمند، بهبود یافته است و آثار در نتایج عملی پروژه‌ها قابل مشاهده است. این ارزیابی مبنای قابل توجهی برای توسعه بلندمدت فعالیت‌های پروژه‌محور در سازمان‌های کلاس جهانی را فراهم می‌آورد.

استاندارد دلتا با تمرکز بر نظام تعریف project ،Program ،Portfolio سطوح عملیاتی و استراتژیک سازمان را از منظر تخصیص و مدیریت بهینه منابع ممیزی کرده و از شفافیت نظام تخصیص منابع براساس اولویت‌های سازمان و تولید بیشترین منافع برای ذینفعان اطمینان حاصل می‌کند. ارزیابی شایستگی سازمانی انجمن بین‌المللی مدیریت پروژه براساس استاندارد دلتا، نظام مدیریت پروژه سازمان‌ها را بررسی می‌کند و با یک نگاه ۳۶۰ درجه به صورت بی‌طرفانه و کاملاً مستقل، شایستگی‌های کلیدی و ساز و کار خلق ارزش برای تمامی ذیربطان پروژه را در تمام سطوح یک نظام پروژه‌محور مورد ارزیابی قرار می‌دهد.

در حال حاضر و با استقرار سیستم ارزش افزوده بر کمک‌های نیکوکاران، محک توانسته است با مدیریت چندین پروژه، به عنوان یک سازمان پروژه‌محور در سطح جهانی معرفی شود. بر همین اساس انجمن بین‌المللی مدیریت پروژه (IPMA) در آخرین ارزیابی خود و براساس آخرین مدل جهانی مدیریت پروژه از مجموعه فعالیت‌های این مؤسسه گواهینامه سطح سه را به آن اعطا کرده است. کلاس سه به این معنی است که استانداردها، ساختارها و فرآیندهای مدیریت پروژه کاملاً تعریف شده‌ای وجود دارد که بخش عمده آن در سازمان پیاده‌سازی و نهادینه شده است. براساس اطلاعات موجود فقط ۱۰ درصد سازمان‌ها در جهان، در اولین ممیزی دلتا موفق به دریافت گواهینامه سطح سه شده‌اند. بالاترین سطح این ارزیابی ۵ است که به معنای بهبود مستمر ساختار سازمان است که تاکنون هیچ مجموعه‌ای در جهان موفق به دریافت آن نشده است.

بالغ بر سه دهه فعالیت محک براساس رعایت ارزش‌های بنیادین شفافیت و پاسخگویی زمینه‌ساز موفقیت این سازمان در دستیابی به این جایگاه بوده است.

سازمان‌های برتر در استقرار سیستم‌های مدیریت «سری‌ایزو»

GIC از معتبرترین سازمان‌های تأیید صلاحیت کیفیت در دنیاست و نهاد صدور گواهینامه جهانی است که در بیش از ۳۰ کشور در سراسر جهان نمایندگی دارد. این نهاد که در انگلستان و در سال ۱۹۹۳ تأسیس شده است، سازمان‌ها را مطابق با استانداردهای سیستم مدیریت، ارزیابی و تأیید کرده و آموزشی معتبر در حوزه سیستم مدیریت ارائه می‌کند.

GIC توسط سرویس اعتباربخشی انگلستان (UKAS)، سیستم اعتباربخشی مشترک استرالیا و نیوزیلند (JAS-ANZ) و خدمات اعتبارسنجی پاسخگویی اجتماعی (SAAS) معتبر شناخته شده است. GIC همچنین سازمان آموزشی تأییدشده توسط ثبت بین‌المللی حسابرسان معتبر (CQI-IRCA) است. گواهینامه‌ GIC اطمینانی برای اطمینان از هر کاری است که سازمان‌ها انجام می‌دهند. ایجاد ثبات، بهینه‌سازی و کارآیی در جهت بهبود عملکرد سیستم‌های مدیریت مشتری و کاهش خطرات آنها، با حداقل اختلال و هزینه برای عملکرد مشتریان از جمله خدماتی است که با گواهینامه GIC ارائه می‌شود. این گواهینامه به ذیربطان یک سازمان اطمینان می‌دهد که سیستم‌های مدیریتی آن مطابق با استانداردهای بین‌المللی و الزامات خاص است.

از جمله گواهینامه‌های ارائه شده از سوی این نهاد عبارتند از:

* سیستم‌های مدیریت کیفیت ISO 9001

* سیستم‌های مدیریت محیط زیست ISO 14001

* سیستم‌های مدیریت ایمنی و بهداشت حرفه‌ای ISO 45001

* سیستم‌های مدیریت ایمنی مواد غذایی ISO 22000

* سیستم‌های مدیریت امنیت اطلاعات ISO 27001

* تجزیه و تحلیل خطر و نقطه کنترل بحرانی HACCP

* سیستم های مدیریت پاسخگویی اجتماعی SA8000

این نهاد ارزیابی، سالانه مراسمی با هدف انتخاب و معرفی شرکت‌ها و سازمان‌های برتر در ارائه خدمات، محصولات و استقرار سیستم‌های مدیریت «سری‌ایزو» با اعطای نشان ده جایزه برتر (top ten award) برگزار می‌کند. قرار گرفتن در زمره ۱۰ شرکت برتر از سوی GIC و TTA و دریافت تندیس کیفیت طی فرآیندی متشکل از بررسی‌ها و ارزیابی کارشناسان ارشد نهادهای بین‌المللی مزبور با اتخاذ روش‌های علمی و مدیریتی روز دنیا و تحقیقات مستمر در راستای توسعه و بهبود کیفی عملکرد حاصل می‌شود.

محک در سال ۲۰۱۱ تندیس نقره‌ای کیفیت (GIC) و در سال ۲۰۱۷ تندیس طلای کیفیت را از مؤسسه بین‌المللی اسـتاندارد «جی.آی.سی» دریافت کرد. در این مراسم که با حضور هیئت مدیره مؤسسه بین‌المللی استاندارد GIC برگزار شد، نام محک در زمره ۱۰ سازمان برتر سال ۲۰۱۱ ثبت شد و به این ترتیب محک، به مدت ۱۰ سال از خدمات شبکه بین‌المللی انگلیسی-کاناداییِ ثبت ده سازمان برتر، بهره‌مند خواهد بود.

تأثیر افراد و پروژه‌ها در پیشبرد توسعه پایدار

Green Project Management یک سازمان جهانی است که به موضوع پایداری در پروژه‌ها می‌پردازد. این سازمان‌ کمک می‌کند تا شرکت‌ها منعطف‌تر، دولت‌ها کارآمدتر و جوامع قدرتمندتر فعالیت کنند در حالی که به حفظ منابع طبیعی توجه ویژه نشان می‌دهند. هدف این سازمان هدایت مشاغل پایدار و تحقق اهداف توسعه پایدار ۲۰۳۰ (SDG) است که در این مسیر از استانداردهای متعدد، آموزش، ارزیابی و گواهینامه بهره‌مند می‌شود. برخی از اصول در نظر گرفته شده این سازمان به منظور ارائه مدل‌هایی برای پایداری، آموزش و صدور گواهینامه عبارتند از:

* تعهد و مسئولیت‌پذیری: به رسمیت شناختن حقوق اساسی همگان در محیط‌های سالم، تمیز و ایمن، ایجاد فرصت برابر، جوان‌گرایی و پیروی از قوانین

* اخلاق و تصمیم‌گیری: حمایت از اخلاق سازمانی بر مبنای تصمیم‌گیری با احترام به اصول جهانی از طریق شناسایی، کاهش و جلوگیری از تأثیرات منفی کوتاه‌مدت و بلندمدت بر جامعه و محیط‌زیست

* یکپارچه‌سازی و شفافیت: تقویت وابستگی متقابل توسعه اقتصادی، یکپارچگی اجتماعی و حفاظت از محیط‌زیست در همه جنبه‌های فعالیت

* اصول و ارزش‌ها: با بهبود روش‌های توسعه و استفاده از فناوری‌ها و منابع به منظور حفظ، تقویت پایه و اساس منابع طبیعی

* برابری اجتماعی و زیست‌محیطی: ارزیابی آسیب‌پذیری انسان در مناطق و مراکز جمعیتی

* سعادت اقتصادی: پایبندی به استراتژی‌های مالی و اهداف مالی که نیازهای ذینفعان از جمله نیازهای فوری و اهداف نسل‌های آینده را متعادل می‌کند.

این سازمان در سال ۲۰۰۹ برای توسعه پایداری در مدیریت پروژه تأسیس شد و در تلاش است تا دستاورد و تأثیر افراد و پروژه‌ها را در پیشبرد توسعه پایدار از طریق اجرای مدیریت پروژه سبز با ارائه جوایزی، نشان دهد. از جمله جوایزی که GPM اهدا می‌کند می‌توان به اهدای جایزه پروژه پایدار سال به یک مدیر پروژه یا سازمان، جایزه پایداری فردی، جایزه تحقیقاتی و جایزه دانشجویی اشاره کرد. پروژه‌های ارائه شده بایستی دستیابی به پایداری در برابر اهدافی چون اصول ده‌گانه سازمان ملل، تحقق اهداف توسعه پایدار را نشان دهد. داوری در مورد معیارهای منتشر شده توسط تیمی از متخصصان که مستقل از پروژه فعالیت می‌کنند، قضاوت می‌شود. بر همین اساس محک در سال ۲۰۱۴ در ارزیابی GPM شرکت کرد و موفق به کسب نشان نقره از انجمن بین‌المللی مدیریت پروژه سبز شد. پروژه‌ای که موفق به دریافت نشان نقره GPM شد، از دیدگاه این انجمن همزیستی مسالمت‌آمیزی با اصول توسعه پایدار را داشته و در تطابق با اصول ده‌گانه معاهده جهانی Global Compact  و اهداف توسعه هزاره سازمان ملل متحد بوده است.

محک، مانند هر سازمان مردم‌نهاد دیگری، منابع مالی خود را از محل مشارکت‌های مردمی تأمین می‌کند. ارائه گزارش‌های مالی شفاف، نظارت مراجع قانونی و ناظران غیررسمی به تولید گزارش‌های استاندارد منجر می‌شود تا مردم با اطمینان از محل صرف کمک‌های خود، از کودکان مبتلا به سرطان حمایت کنند.